Tot nu toe heeft het vervangen van kades in een historische stad als Amsterdam altijd een grote impact gehad op de bereikbaarheid en leefbaarheid van de omgeving. Niet alleen vanwege de vele noodzakelijke verkeersafsluitingen en -omleidingen, het vervallen van parkeerplaatsen of het onvermijdelijke bouwverkeer in de stad. Maar ook door geluid- en trillinghinder, het risico op schade aan de eeuwenoude grachtenpanden of de noodzakelijke verplaatsing van woonboten en het kappen van monumentale bomen. Veel Amsterdammers zijn daarom bang dat opschaling van de kadevervangingen zal leiden tot een onacceptabele verhoging van de druk op de Amsterdamse binnenstad, met alle vervelende gevolgen voor de leefbaarheid van dien.
Grimburgwal als voorbode
Toch maakt de slechte conditie van veel kademuren een opschaling van het vervangingsprogramma buitengewoon urgent. Vooral in de historische binnenstad zijn er veel kwetsbare kades, die vaak meer dan honderd jaar oud zijn en nu veel zwaarder worden belast dan waar ze destijds voor ontworpen zijn. Als de in september 2020 ingestorte Grimburgwalkade iets duidelijk maakte, is het wel dat uitstel niet langer een optie is. Om de stad veilig, bereikbaar en leefbaar te houden, is er dringend actie nodig. De gemeente, verantwoordelijk voor in totaal zo’n 1.800 bruggen en 600 kilometer kade, ziet zich daardoor geconfronteerd met een megaoperatie. Om het achterstallig onderhoud niet verder op te laten lopen, moet zij meer bruggen en kademuren vernieuwen dan voorheen. Van maximaal 500 meter kademuur en één tot twee bruggen per jaar naar twee kilometer kade en zes tot acht bruggen in 2024.
G-Kracht
Om dat voor elkaar te krijgen, zocht en vond de gemeente een partner die een substantieel andere aanpak van deze problematiek voorstaat: G-Kracht. Een consortium waarin een innovatie van het familiebedrijf Giken, de Japanse ontwikkelaar van trillingvrije funderingsmachines voor kade- en dijkenbouw, centraal staat. In het consortium hebben twee specialistische infrabedrijven Gebr. de Koning en Van Gelder de krachten gebundeld om de Amsterdamse bruggen en kades weer ‘als nieuw, maar dan beter’ te maken. Binnen G-Kracht staat het systeem van verschillende machines centraal. De Gyro Piler is een funderingsmachine die holle stalen buispalen met een draai-/drukbeweging in de ondergrond aanbrengt. De Power Unit voorziet de Gyro Piler van het hiervoor benodigde vermogen.
‘Under construction’ maar wel bereikbaar
Groot voordeel van deze manier van werken, is dat het dagelijks leven op de kades en in het water hierdoor in de meeste gevallen gewoon door blijven gaan. Ook al is Amsterdam ‘under construction’. De rijbaan, het trottoir en de gracht zelf blijven intussen normaal beschikbaar voor alle verkeersstromen die er gebruik van willen maken: auto’s, fietsers, voetgangers, mindervaliden en de scheepvaart. Omleidingsroutes zijn daarom niet nodig en ook de rondvaartboten hoeven hun routes niet aan te passen. Kortom, de bereikbaarheid van het projectgebied over land en over water blijft steeds 100 procent gegarandeerd. Zelfs bomen, die met hun stam 1.30 meter (de breedte van het GRB-systeem) of verder van de kaderand af staan, kunnen gewoon blijven staan. En ook woonboten kunnen tijdens het kadeherstel in principe aan hun eigen kade blijven liggen.
Zo duurzaam mogelijk
Ook fijn: werkzaamheden worden uitgevoerd op een manier die zo min mogelijk schade oplevert voor het milieu. Zij maken standaard gebruik van biologisch afbreekbare olie. Mocht de machine olie verliezen, in water of de ondergrond, dan wordt de ecologie niet aangetast. Mits er voldoende stroom beschikbaar is op de locatie, is zelfs volledig elektrische uitvoering mogelijk!
Het straatwerk achter de kades wordt eveneens volledig emissievrij uitgevoerd met elektrische machines, waaronder de eerste 2-tons rupskraan die een volledige werkdag kan draaien, zonder bij te hoeven laden. Ook in het arsenaal: een elektrische shovel, knikmops en trilplaat.
Zwaardere mobiele kranen zijn momenteel nog niet op de markt. Maar mocht dit materieel nodig zijn, bijvoorbeeld bij een diepliggend riool, dan wordt altijd gebruik gemaakt van HVO-brandstof, wat alsnog leidt tot een CO2-reductie van 89 procent. Ook bijzonder is dat vrijwel alle bouw- en afvalmaterialen worden aan- en afgevoerd via het water door gebruik te maken van volledig elektrische zero-emissie vaartuigen.
Kortom, veel schoner, sneller en stiller kan deze klus niet geklaard worden. Maar de grootste winst voor de stad schuilt ‘m misschien wel in de nauwe samenwerking tussen Giken, Gebr. de Koning en Van Gelder. Drie specialistische familiebedrijven, waarbij alle disciplines rondom het vernieuwen van kademuren samenkomen. Een aannemerscombinatie ook die erop is gebrand om de kademuren te vernieuwen met de helft minder hinder, in de helft van de doorlooptijd en tegen lagere kosten ten opzichte van traditionele methoden.
Amsterdam als voorbeeld
Amsterdam zal bij tijd en wijle alsnog stevig op de tanden moeten bijten, met name waar het gaat om hinder bij het vernieuwen en verstevigen van haar bruggen. Maar eerdere scenario’s, waarbij gevreesd werd dat de binnenstad tientallen jaren zo goed als plat zou liggen, liggen dankzij dit innovatiepartnerschap niet langer voor de hand. Sterker, Amsterdam zou zomaar eens het voorbeeld kunnen worden voor andere wereldsteden die aanhikken tegen soortgelijke monsterklussen. Of zoals ze bij Giken zeggen: ‘Als we de kademuren in Amsterdam kunnen vervangen, kunnen we het overal ter wereld’.
Project Lijnbaan in de gemeente Den Haag
Op 13 april jl. bracht een delegatie van de gemeente Amsterdam een bezoek aan de Lijnbaan in Den Haag. Hier vond de primeur plaats met de innovatieve techniek! De gemeente Den Haag werkte graag mee om vanuit een bouwteam samenwerking te kijken of deze techniek ook succesvol kan zijn in de complexe omgeving van Den Haag waar o.a. ook bomen een gezichtsbepalend beeld vormen langs kades. De nieuwe kade is met buispalen direct op de definitieve plaats aangebracht, zonder gebruik te maken van hulpdamwanden. Vele ervaringen rijker werken we nu aan de voorbereidingen voor het project Het Singel in Amsterdam. In Amsterdam vindt de primeur plaats van de nieuwe innovatieve machine, waarbij deze o.a. compacter is en een kleinere buisdiameter kent.
Wil je meer informatie?
Henk Brouwer
